ದೇಶ ಸುತ್ತು: ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ - ಭಾಗ ೭

[ಆರನೇ ಭಾಗಕ್ಕಾಗಿ - ದೇಶ ಸುತ್ತು : ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ - ಭಾಗ ೬]

- ಅಕ್ಷಯರಾಮ ಕಾವಿನಮೂಲೆ

ನಮ್ಮ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಡ್ರೈವರ್ ಪ್ರಾಯಸ್ಥ. ಬಹಳ ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ಕಾರು ಓಡಿಸುತ್ತಾ ಮೊದಲಿಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು 'ನಹಾರ್ ಗಢ' ಕೋಟೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದ. ಜೈಪುರ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಹಾಗೆಯೇ ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವೃತ್ತವಾದ ಗುಡ್ಡಗಳ ಸಾಲು. ತಿರುವುಮುರುವುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಚಿಕ್ಕ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಲೇರುತ್ತಾ ಸಾಗಿದೆವು. ಗುಡ್ಡವೊಂದರ ತುದಿಯಲ್ಲಿತ್ತು ನಹಾರ್ ಗಢ. ಟಿಕೆಟ್ ಕೊಂಡು ಕೋಟೆಯ ದ್ವಾರದೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದೆವು. ಮಾಧವೇಂದ್ರ ಅರಮನೆಯೇ ಕೋಟೆಯೊಳಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಆಕರ್ಷಣೆ. ಟಿಕೆಟ್ ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯೋರ್ವ ಇನ್ನೊಂದಿಷ್ಟು ಕಾಸು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಗೈಡ್ ಪಾತ್ರವನ್ನೂ ಮಾಡಿದ.
 

ಜೈಪುರದ ಅರಸರ ವಿಲಾಸೀ ತಾಣ ಇದು. ಹನ್ನೆರಡು ರಾಣಿಯರಿಗಾಗಿ ಹನ್ನೆರಡು ಅರಮನೆಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದ ರಸಿಕ ಮಹಾರಾಜ ! ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಾಣಿಯ ಅರಮನೆಯೂ ಇಂದಿನ ಆಧುನಿಕಯುಗದ ಡ್ಯೂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ರಾಣಿಯರೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಸಖಿಯರಿಗೂ ಒಂದು ಕೋಣೆ. ಒಳಭಾಗದಿಂದಲೇ ಮಹಡಿಗೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು. ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡೂ ಮನೆಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಕಿರಿದಾದ ಹಜಾರ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಪ್ರತಿ ರಾಣಿಯ ಅರಮನೆಗೂ ಎರೆಡೆರಡು ಬಾಗಿಲುಗಳು. ರಾಜನ ವಾಸ ಜೈಪುರದ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ. ರಾಣಿಯರು ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲಿನ ನಹಾರ್ ಗಢದಲ್ಲಿ. ರಾಜನಿಗೆ ಮನಬಂದಾಗ ಕುದುರೆಯೇರಿ ನಹಾರ್ ಗಢಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ. ರಾಜ ಬಂದಾಗ ಪ್ರತಿ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಹಜಾರದಲ್ಲಿರುವ ಒಳಬಾಗಿಲುಗಳು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿರಬೇಕು. ರಾಜ ಸಾವಕಾಶವಾಗಿ ನಡೆದು ತನಗಿಷ್ಟಬಂದ ರಾಣಿಯ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ. ಉಳಿದ ಹನ್ನೊಂದು ಮಂದಿ ರಾಣಿಯರಿಗೆ "ರಾಜ ಎಲ್ಲಿ ಮಾಯವಾದ ?" ಎಂದು ತಿಳಿಯುವ ಅವಕಾಶವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜನನ್ನು ಪಡೆಯಲು ರಾಣಿಯರು ಪರಸ್ಪರ ಕಿತ್ತಾಡದಿರಲಿ ಎಂದು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ! 

ಒಳಕೋಣೆಗಳ ಸುಂದರ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳೆಲ್ಲ ಜೀರ್ಣವಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿವೆ. ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಎಲೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಸಾಲುಸಾಲಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ಗೈಡಂತೂ ಘಾಟಿ ಮುದುಕ. ಕೃತ್ತಿಕಾ ಮತ್ತು ಚಿತ್ಕಲಾಳನ್ನು ಉಪಾಯವಾಗಿ ತುಸು ದೂರ ಕಳುಹಿಸಿ, ಈ ಎಲೆಗಳ ಸಾಲಿನ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಉಸುರಿದ. ರಸಿಕ ರಾಜನ ಬಯಕೆಯಂತೆ ಬರೆದ ಚಿತ್ರಗಳವು. ಒಂದು ಕೋನದಲ್ಲಿ ಕೈಯಿಂದ ಅರ್ಧ ಮುಚ್ಚಿದಾಗ ಪ್ರತಿ ಎಲೆಯೂ ಸ್ತ್ರೀ ಜನನಾಂಗದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ ! ವಿವಿಧ ಸಾಲುಗಳು ವಿವಿಧ ವಯಸ್ಸಿನ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಜನನಾಂಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ ! ಮೊದಲ ಸಾಲು ಪುಟ್ಟ ಹುಡುಗಿಯರದ್ದಾದರೆ ಎರಡನೇ ಸಾಲು ಹದಿಹರೆಯದವರದ್ದು. ಮೂರನೇ ಸಾಲು ವಿವಾಹಿತ ಸ್ತ್ರೀಯದ್ದಾದರೆ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸಾಲು ಪ್ರಾಯಸ್ಥ ಮಹಿಳೆಯರದ್ದು. ಪೋಲಿಪೋಲಿಯಾಗಿ ಇವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಮೀಸೆಯಡಿಯಲ್ಲೇ ನಗುತ್ತಾ ಟಿಪ್ಸಿಗಾಗಿ ಹಲ್ಲುಗಿಂಜಿದ ! 

ಸಾಕಷ್ಟು ಫೋಟೋ ಹೊಡೆದುಕೊಂಡು ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಸಾಲುಸಾಲಾಗಿ ಕಟ್ಟಿದ್ದ ಕೋಟೆಯ ಸುಂದರ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಜೈಪುರದ ಪಟ್ಟಣದ ಪಕ್ಷಿನೋಟವನ್ನು ಕಂಡು ಆನಂದಿಸಿದೆವು. ಸೋಮವಾರವಾದ್ದರಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಸಂದಣಿಯಿರದೇ ಸಾವಕಾಶವಾಗಿ ಅರಮನೆ, ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. 

ನಹಾರ್ ಗಢದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಜೈಗಢಕ್ಕೆ ಬಂದೆವು. ಜಗತ್ತಿನ  ಪುರಾತನ ಫಿರಂಗಿಗಳ ಪೈಕಿ ಅತಿದೊಡ್ಡದಾದ 'ಜೈವಾಣ' ಎಂಬ ಫಿರಂಗಿ ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಾರಾಜ ಜೈಸಿಂಗನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದ, ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಮೈಲಿ ದೂರದವರೆಗೆ ಗುಂಡು ಚಿಮ್ಮಿಸಬಲ್ಲ ಈ ಫಿರಂಗಿಯನ್ನು ಇದುವರೆಗೂ ಒಂದೇ ಒಂದು ಬಾರಿ ಉಡಾಯಿಸಲಾಗಿದೆಯಂತೆ ! ಸಿಡಿಮದ್ದಿನ ಬತ್ತಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ತಗುಲಿಸಿ, ಆಸ್ಫೋಟದ ಶಬ್ಧ, ಆಘಾತದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು  ತಕ್ಷಣವೇ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ನೀರು ತುಂಬಿದ ಗುಂಡಿಗೆ ಹಾರಿ ಮುಳುಗಿ ಕೂರಬೇಕಿತ್ತಂತೆ ! ಫಿರಂಗಿಯಿಂದ ಹಾರಿದ ಏಕಮೇವ ಗುಂಡು ತಗಲಿದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಕೊಳವೇ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿತ್ತಂತೆ ! ಈ ಫಿರಂಗಿಯನ್ನು ಯಾವ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸುವ ಅವಕಾಶವೇ ಸಿಗಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಹೀಗೆ ಅಂತೆಕಂತೆಗಳ ಸಂತೆಯ ಒಡೆಯನಾದ 'ಜೈವಾಣ' ಸಧ್ಯ ಜೈಗಢದಲ್ಲಿ ಭದ್ರವಾಗಿ ಕುಳಿತಿತ್ತು. ಯಾರೂ ಮುಟ್ಟಬಾರದು ಎಂದು ಹಾಕಿದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸರಳುಗಳ ಬೇಲಿಯ ಒಳಗೆ ಹೋಗಲು ಹಣ ನೀಡಿದ ಶ್ರೀಮಂತರಿಗೆ ಕಾವಲು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಹೇಸಿದೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುರಾತನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲೂ ಈ ದೃಶ್ಯ ಸಾಮಾನ್ಯವೇ !

ಜೈಗಢದಲ್ಲಿ ರಾಜಮಹಾರಾಜರ ಕಾಲದ ಕೆಲವೊಂದು ಆಯುಧಗಳ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವೂ ಇದೆ. ರಾಜ ಭವಾನಿ ಸಿಂಗ್ ನ ಜೀವನವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವೂ ಇಲ್ಲಿದೆ. ರಾಜವಂಶದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರೂ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ ಸೇನೆಗೆ ಸೇರಿ ವಿವಿಧ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿದ ಭವಾನಿಸಿಂಗ್, ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಹೈಕಮಿಶನರ್ ಆಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. 

ಜಯಗಢದೊಳಗಿನ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಬಾವಿಯ ಕತೆ ಕೇಳಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಯಿತು. ಇಂದಿನ ಕಾಲದ 'ಸಂಪ್' ಮಾದರಿಯ ಆ ಬಾವಿಯೊಳಗೆ ರಾಜರು ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಬಚ್ಚಿಡುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿಗೆ ಈ ವಿಚಾರ ತಿಳಿದು ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರಂತೆ. ಪೂರ್ತಿ ಜೈಪುರದಲ್ಲಿ ಕರ್ಫ್ಯೂ ಹೇರಿ, ಯಾವೊಂದು ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲೂ ತೆರೆಯದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಂಡು, ಬೀದಿಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್, ಸೇನೆಯನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿ ಸುಮಾರು ಅರುವತ್ತೆಪ್ಪತ್ತು ಲಾರಿಗಳ ತುಂಬ ಚಿನ್ನಾಭರಣಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಅಜ್ಞಾತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸಲಾಯಿತಂತೆ ! ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಜೈಗಢವಂತೂ ಅಂತೆಕಂತೆಗಳ ಸಂತೆ !

ನಹಾರ್ ಗಢ, ಜೈಗಢಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿ ಕಣ್ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ನಮಗೆ, "ನನ್ನನ್ನೂ ತುಂಬಿಸಿ" ಎಂದು ಹೊಟ್ಟೆ ಅರ್ಜಿ ಹಾಕಿತು. "ವೆಜ್ಜೋ ? ನಾನ್ ವೆಜ್ಜೋ ?" ವಿಚಾರಿಸಿ ನಮ್ಮ ಚಾಲಕ ಒಳ್ಳೆಯ ಹೋಟೆಲೊಂದಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದ. ಊಟವಾದ ಬಳಿಕ "ಜೈಪುರದಲ್ಲಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ರತ್ನ, ವಜ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ ಹರಳು ಕಲ್ಲುಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ನೋಡಬೇಕೇ" ಎಂದು ಕೇಳಿದ ಚಾಲಕ ಅಲ್ಲೇ ಹತ್ತಿರದ ಅಂಗಡಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮನ್ನು ತಂದುಬಿಟ್ಟ. ಜಗಮಗಿಸುವ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಹರಳು, ಕಲ್ಲುಗಳು ಗಾಜಿನೊಳಗೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದವು. ಅವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಾರ್ಯಾಗಾರ ಮೇಲಿನ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಅಂಗಡಿಯ ಮಾರಾಟಗಾರನೊಬ್ಬ ನಮ್ಮನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ವಿವಿಧ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಗೆಬಗೆಯ ಗಾತ್ರ, ಆಕಾರಗಳಿಗೆ ತುಂಡರಿಸಿ, ಪಾಲಿಷ್ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಿದ. ವಿಶ್ವದ ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳಿಂದ ಹಲವು ಬಗೆಯ ಕಲ್ಲುಗಳು ಜೈಪುರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳ ಕೈಯಲ್ಲಿ ತಿದ್ದಿ ತೀಡಿಸಿಕೊಂಡು ಆಭರಣವಾಗಿ ಮತ್ತೆ ದೇಶದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಹೊರರಾಷ್ಣ್ರಗಳಿಗೆ ಪಯಣ ಬೆಳೆಸುತ್ತವೆ. "ಜೈಪುರ್ ಜೆಮ್ಸ್ & ಜ್ಯುವೆಲ್ಸ್" ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ. ಮಹಡಿಯಿಂದಿಳಿದು ಹರಳುಗಳ ಶೋಕೇಸಿನೆದುರು ಕುಳಿತೆವು. ಹೊಳಪಿನ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಮೈಮರೆತೆವು. ಕೊಳ್ಳುವುದೋ ಬೇಡವೋ ಎಂಬ ದ್ವಂದ್ವ ! "ಇಷ್ಟು ದೂರ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ, ಒಂದಾದರೂ ಕೊಳ್ಳೋಣ" ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ 'ಟೋಪಾಝ್' ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿದೆವು. ಕೊರಳ ಪದಕಕ್ಕಾಗಿ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಹರಳು, ಕಿವಿಯ ಓಲೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅದೇ ಬಣ್ಣದ ಎರಡು ಪುಟ್ಟ ಹರಳುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ ಎಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬಂದೆವು. ತಿಳಿ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣ ಹಾಗೂ ನಸು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಟೋಪಾಝ್ ಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು "ಯಾವ ಬಣ್ಣ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ ?" ಎಂಬ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗೆ ಬಿದ್ದೆವು. ಅವುಗಳ ಚೆಲುವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗದೆ ಕೊನೆಗೆ ಎರಡೂ ಬಗೆಯ ಹರಳುಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡೆವು. ಮಾರಾಟ ಸಲಹೆಗಾರ ಅವುಗಳನ್ನು ತೂಗಿ, ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಹಾಕಿ ಬಿಲ್ ತಯಾರಿಸಿದ. (ಪೆಟ್ಟಂತೂ ಬಲವಾಗಿಯೇ ಬಿತ್ತು !) ಹರಳುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಗೆಗಿನ ಖಾತರಿಪತ್ರವನ್ನೂ ನೀಡಿದರು. ಅಲ್ಲೊಬ್ಬ ಹರಳು ವ್ಯಾಪಾರಿ ನಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಿ ನಾವು ಮಂಗಳೂರು ಕಡೆಯವರು ಎಂದು ತಿಳಿದು "ನೀವೇನು ಮಾಡುತ್ತೀರಿ ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದ. "ನಮ್ಮದು ಕೃಷಿ" ಎಂದುತ್ತರಿಸಿದೆ. "ನೀವು ರೈತರ ಥರ ಕಾಣಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ, ಒಳ್ಳೆ ಡಾಕ್ಟರ್ ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಥರ ಕಾಣಿಸುತ್ತೀರಿ" ಎಂದು ಹೊಗಳಿ ಅಟ್ಟಕ್ಕೇರಿಸಿದ ! ನಮ್ಮಲ್ಲಿನ ಬೆಳೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಿ, "ನಾನು ಗೇರುಬೀಜದ ವಹಿವಾಟು ಮಾಡಬೇಕೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ, ನೀವು ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾಲು ಕಳುಹಿಸಿದರೆ ಸಾಕು, ಇಲ್ಲಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಾನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ" ಎಂದೆಲ್ಲಾ ಭೋಂಗು ಬಿಟ್ಟ. ನಾನದನ್ನು ನಂಬಿಯೂ ಬಿಟ್ಟೆ, ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕಾಗಿ ನನ್ನ ವಿಸಿಟಿಂಗ್ ಕಾರ್ಡನ್ನೂ ಕೊಟ್ಟೆ ! (ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಆ ಪುಣ್ಯಾತ್ಮನ ಕರೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ ಬರುವುದೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಆಮೇಲೆ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆ.)

(ಮುಂದುವರಿಯುವುದು)