ಶುಭಂ... ಪ್ರತೀ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಕೊನೆಮಾತು

- ಧನುಷ್‍ಗೌಡ (ಆದರ್ಶ ಮಹದೇವ)

ಈ ಪದ ಯಾರಿಗೆ ನೆನಪಿದೆ? 20ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಹಿರಿತೆರೆಯನ್ನಾಳಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಚಲನಚಿತ್ರವೂ ಒಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಶುಭ ಸಂದೇಶದ ಅಂತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎಲ್ಲ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳೂ ಅವುಗಳದೇ ಆದ ಆರಂಭ, ನಗು, ಅಳು, ಕರುಣೆ, ಪ್ರೀತಿ, ಭಾಂದವ್ಯ, ಧ್ವೇಷ, ಸೇಡು, ಹೊಡೆದಾಟ, ಹಾಡುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ ಹಲವು ಭದ್ರ ಬುನಾದಿಯ ಮೇಲೆ ತಯಾರಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ಕಥೆಯಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾದಂಬರಿ ಆದರಿಸಿದ ಚಿತ್ರಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಸಾಕಷ್ಟಿತ್ತು. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲೂ ದೇಶಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಾರುವ, ಉತ್ತಮ ಸಾಹಿತ್ಯವಿರುವ ಮಧುರ  ಗೀತೆಗಳಿರುತ್ತಿದ್ದವು.
ಇದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಜನಗಳೂ ಸಹಾ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಗೊಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಂಶಯವಿರಲಿಲ್ಲ.
ನಮ್ಮ ಎಷ್ಟೊ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದ್ದು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ  ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು, ಕಾದಂಬರಿ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದ್ದವು. ತದನಂತರ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಸಾರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಮನೆಮಾತಾಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಾಯಕ, ನಾಯಕಿ, ಖಳನಾಯಕ, ಹಾಸ್ಯನಟ (ಎರಡನೇ ನಾಯಕನ್ನೆನ್ನಬೇಕು) ಮತ್ತು ಕಥೆಗೆ ಪೂರಕವಾದ ಸಹಾಯಕ ನಟ-ನಟಿಯರಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಖಳನಟ ಒಳ್ಳೆಯದರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಸಾಗಿ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಲನ್ನಪ್ಪುವ ಅಥವಾ ಮನಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಅಂತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಚಲನಚಿತ್ರ ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಯಾವುದೇ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ  ಹಲವು ಅಂಶಗಳ ಹದವಾದ  ಸಮ್ಮಿಲನವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಸಂಗೀತವೂ ಕೂಡ ಕಥೆಗನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಗೀತರಚನೆಕಾರರು ಛಂದೋಬದ್ದವಾಗಿ ಮಧುರ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಇನ್ನೂ ಹಳೆ ಕಾಲದ ಗೀತೆಗಳು ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ. ಸಾಹಸ ದೃಶ್ಯಗಳೂ ನೈಜತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದವು. ಕುಸ್ತಿಯ ಪಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಸಾಹಸ ದೃಶ್ಯಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಫೈಟ್ ಮಾಸ್ಟರ್ ಶಿವಯ್ಯ ಎಂದರೆ ನೈಜತೆಯ ಸಂಕೇತ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದ್ದ ಸೀಮಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲೂ ನೀರಿನೊಳಗಿನ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ‘ಒಂದು ಮುತ್ತಿನ ಕಥೆ’ ಸಿನಿಮಾಗಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಶಂಕರ್‍ನಾಗ್‍ರವರು ಮೈಸೂರಿನ ಪ್ರೀಮಿಯರ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಗಾಜಿನ ಬೃಹದ್ದಾಕಾರದ ಈಜುಕೊಳವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಒಬ್ಬರು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಬೇರೆ ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಅವರಿಗೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗಲೆಂದು ಶಕರ್ ನಾಗ್ ರವರು ಸಂಕೇತ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದು ಈಗ ಇತಿಹಾಸ. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳೂ ಸಹ ಮನೆಮಂದಿಯೆಲ್ಲ  ಹೋಗಿ ನೋಡುವಂತಿದ್ದವು.
ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ, ಚಿತ್ರನಿರ್ಮಾಣದ ಅಭಿರುಚಿಯೂ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆಯೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಬದಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಕೇವಲ ಒಂದು ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗುತ್ತಿವೆ.
ಈ ಕೆಲ ತಿಂಗಳುಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನೊಮ್ಮೆ ತಿರುವಿದರೆ ಎದುರಿಗೆ ಬರುವುದು ಕ್ರೌರ್ಯದ ವೈಭವೀಕರಣ. ನಿಜಕಥೆಯನ್ನಾದರಿಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳೆಂದು ಪ್ರಚಾರ ಪಡೆಯುವ ನಿರ್ಮಾಪಕರು, ನಿರ್ಧೇಶಕರು ಅವರ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂದೇಶವಿದೆಯೆಂದು ಘಂಟಾಘೋಷವಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ದಾಳಿಮಾಡಿ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಕೊಂದು ಹಣದೋಚುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ, ಅತ್ಯಾಚಾರವನ್ನು ವೈಭವೀಕರಿಸಿ ಚಿತ್ರಿಸುವುದಿರಲ್ಲಾಗಲೀ, ಅಶ್ಲೀಲತೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಯಾವ ರೀತಿಯ ಸಂದೇಶ ಸಿಗುವುದೆಂದು ಅರಿವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಈ ತರಹದ ತಪ್ಪು ಮಾಡಲು ಎಂತಹುದೊ ಒಂದು ಸಮರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆ. ಇದು ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ, ಯುವ ಜನತೆಯ ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಹಾಗೂ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸ್ವಲ್ಪ ಯೋಚಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ದೇವದಾಸಿ ವೇಶ್ಯಾವಾಟಿಕೆ, ಮದುವೆಯಾಚೆಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೂ ಸಿನಿಮಾಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಆದರೆ ಅವರು ಅದರಲ್ಲಿ ಅಶ್ಲೀಲತೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತುಣುಕು ಇಣುಕದ ಹಾಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದ್ದರು, ಅದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆ ‘ಮಸಣದ ಹೂ’, ‘ಗೆಜ್ಜೆಪೂಜೆ’, ‘ಎಡಕಲು ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲೆ’.  ಇವೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಅಲ್ಲೊಮ್ಮೆ-ಇಲ್ಲೊಮ್ಮೆ ಸಧಬಿರುಚಿಯ ಚಿತ್ರಗಳು ಬಂದಿವೆ ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮುಂಗಾರು ಮಳೆ,  ಆ ದಿನಗಳು, ಎದೆಗಾರಿಕೆ,  ಪಂಚರಂಗಿ ಇತ್ಯಾದಿ. ಗೀತರಚನೆಯಲ್ಲೂ ಜಯಂತ್ ಕಾಯ್ಕಿಣಿ, ಹೃದಯಶಿವ, ಕವಿರಾಜ್ ಸತ್ವಭರಿತ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ನಾವೀಗ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಗೌರಿಶಂಕರ ಶಿಖರವನ್ನೇರಿದ್ದೇವೆ, ಅದರ ಸದ್ಬಳಕೆಯಾಗದೆ ಹೊಡಿ-ಬಡಿ, ಕೊಲೆ-ಸುಲಿಗೆ, ಕುಟುಂಬ ದ್ವೇಷ ಸಿದ್ಧಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲೇ ಗಿರಕಿಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.  ಹಾಗೆಂದು ಸಿನಿಮಾ ಮಾಡಿ ಮನೆ-ಮಠ ಮಾರಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದಲ್ಲ, ಯಾವುದೆ ವಿಷಯವಾದರೂ ಬೇರೊಬ್ಬರ ಮನಿಸಿಗೆ ಘಾಸಿಗೊಳಿಸದೆ ತಲುಪಿಸುವ ಕಲೆ ಕರಗತಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ಸಾಕು. ಹಾಗೆಯೆ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಂಡಳಿಯು ಕೆಲವು ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕಾದರೆ ಸಿನಿಮಾದ ಪೂರ್ವಪರವನ್ನರಿಯದೆ ಕೊಡಬಾರದು. ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರ ಮಾತನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ. ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ‘ಸಾಹಿತ್ಯ’ ಪದದ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಈ ರೀತಿಯಿತ್ತು, ‘ಒಂದು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಪದಗುಚ್ಛ ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯವೆನ್ನಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದೇನಿದ್ದರೂ ಕೇವಲ ಗೀತರಚನೆಯಷ್ಟೆ. ಇಡಿಯಾಗಿ ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯವೆನ್ನಬಹುದು.’
ಈ ಲೇಖನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ವಿಷಯದಿಂದ ಶುರುವಾದದ್ದು ನನ್ನನ್ನು ಸಿನಿಮಾದ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಆಳವಾಗಿ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಿನಿಮಾ ಹಾಗು ಅದರ ಒಂದೊಂದು ವಿಭಾಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿ, ಪರಿಣಿತರೊಡನೆ ಚರ್ಚಿಸಿ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸರಣಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಕೇವಲ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಏರಿಳಿತದ ವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಮುಂದಾದರು ನಮ್ಮ ನಿರ್ಮಾಪಕರು, ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸಧಬಿರುಚಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಹರಿಸಲಿ.