ದೇಶ ಸುತ್ತು: ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ - ಭಾಗ ೩

- ಅಕ್ಷಯರಾಮ ಕಾವಿನಮೂಲೆ

[ಮೊದಲನೇ ಭಾಗಕ್ಕಾಗಿ - ದೇಶ ಸುತ್ತು: ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ - ಭಾಗ ೧

  ಎರಡನೇ ಭಾಗಕ್ಕಾಗಿ - ದೇಶ ಸುತ್ತು: ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಪ್ರವಾಸ - ಭಾಗ ೨ ]

ಹಿಮಾಲಯದ ಸೌಂದರ್ಯ ಸವಿಯುತ್ತಾ ಮಂಜನ್ನು ಅರಸಿ ಹೊರಟೆವು. ರೋಹ್ತಾಂಗ್ ಪಾಸ್ ಅದಾಗಲೇ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲಾಗಲಿಲ್ಲ. 'ಗುಲಾಬಾ' ಮತ್ತು 'ಸೊಲಾಂಗ್' ಕಣಿವೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿಮಾಡಿಸುವುದಾಗಿ ಪವನ್ ಆಶ್ವಾಸನೆಯಿತ್ತ. ಮತ್ತದೇ ಭೀಮತಿರುವುಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ ಸುತ್ತಿ ಮೇಲೇರುತ್ತಾ ನಾವಿದ್ದ ಆಲ್ಟೋ ಸಾಗಿತು. (ಹಿಮಾಚಲದಲ್ಲಿ ಪುಟ್ಟ ಕಾರಾದ ಮಾರುತಿ ಆಲ್ಟೋವನ್ನು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕಡಿದಾದ ಸಣ್ಣ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಾಗಲು ಈ ಪುಟ್ಟ ವಾಹನಗಳು ತುಂಬಾ ಸಹಕಾರಿ.) ಮಗಳು ಚಿತ್ಕಲಾ ಮತ್ತೆ ಮುಖಭಾವ ಬದಲಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡಿತು.

ಒಂದೆರಡು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಅವಳು ಮಡಿಲಲ್ಲಿ  ಮಲಗಿ ನಿದ್ರಿಸಿದಾಗ ಸಮಾಧಾನವಾಯಿತು. 'ಹೈ ಆಲ್ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಸಿಕ್ ನೆಸ್' (ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಸಾಗಿದಂತೆ ಎದುರಾಗುವ ಆರೋಗ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು) ಏನಾದರೂ ಶುರುವಾಯಿತೋ ಎಂದು ಭಯವಾಯಿತು. ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಬಂದ ನಾವು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸಾವಿರಾರು ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿದಾಗ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ತಲೆತಿರುಗುವುದು, ವಾಂತಿ, ಪ್ರಜ್ಞೆ ತಪ್ಪುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ತೊಂದರೆಗಳಾಗುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ದೊಡ್ಡವರಾದ ನಾವು ಹೇಗೋ ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಪುಟ್ಟ ಮಗಳಿಗೆ ಕಷ್ಟವಾದೀತು ಎಂದುಕೊಂಡು ಮನಸ್ಸು  ತಳಮಳಗೊಂಡಿತು. ಡ್ರೈವರ್ ಪವನ್ ಜೊತೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ. "ನಹೀ ಸಾಬ್, ಐಸಾ ಕುಛ್ ನಹೀ ಹೋಗಾ ಕ್ಯೋಂ ಕೀ ಹಮ್ ಟ್ರೀಲೈನ್ ಸೇ ಊಪರ್ ನಹೀ ಜಾ ರಹೇಂ ಹೈಂ" ಎಂದು ಭರವಸೆ ತುಂಬಿದ. ಮರಗಳು ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನೂ ದಾಟಿ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಏರಿ, ಬರೀ ಹಿಮ ಮುಸುಕಿದ ಶಿಖರಗಳನ್ನು ಏರುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಕೊರತೆಯುಂಟಾಗುವುದು ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ.

ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಮನಾಲಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಲಾಡುವಾಗ, ಹಿಮಪಾತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜ್ಯಾಂ ಆಗುವ ಬಗ್ಗೆ ಓದಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಅಷ್ಟೊಂದು ತೊಂದರೆಯಿಲ್ಲ. ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಪ್ರವಾಹ ಮನಾಲಿಗೆ ಹರಿದುಬರುವುದು ಏನಿದ್ದರೂ ಮಾರ್ಚ್ ಬಳಿಕ ಮಾತ್ರವೆಂದು ಪವನ್ ಸಮಾಧಾನಿಸಿದ.

ಮೇಲೇರುತ್ತಾ ಸಾಗಿ ಒಂದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರು ನಿಂತಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ರಸ್ತೆ ತೊರೆದು ಗುಡ್ಡವೇರುತ್ತಾ ಮಂಜಿರುವ ತಾಣಕ್ಕೆ ಸಾಗಬೇಕು. ಮಲಗಿರುವ ಮಗಳನ್ನು ಹೆಗಲಿಗೇರಿಸಿ ಹೊರಟೆವು. ಹತ್ತು ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುವಾಗಲೇ ಏದುಸಿರು ಬಂತು. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಪೈನ್ ಮರಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದೆವು. ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆಯೇ ಅಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಮಂಜು ಕಂಡರೂ ಅಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಲು ಮಾತ್ರ ಎಷ್ಟು  ನಡೆದರೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಚಿತ್ಕಲಾ ನಿದ್ದೆಯಿಂದೆದ್ದಳು. ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯಕ್ಕೆ ಅವಳ ಆರೋಗ್ಯ ಕೈಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಬಿಳಿ ಮೊಲವನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಓಡಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಮೊಲವನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಅದರ ಜೊತೆ ಫೋಟೋ ತೆಗೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ. ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಫೋಟೋಗೆ ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ, ಒಬ್ಬನೇ ತೆಗೆಸಿಕೊಂಡರೆ ಇಪ್ಪತ್ತು ! ಮೊಲ ಕಂಡು ಮಗಳ ಮನಸ್ಸು ಮುದಗೊಂಡಿತು. ನಾವೂ ಮೊಲವನ್ನಪ್ಪಿ ಹಿಡಿದು ಫೋಟೋ ತೆಗೆಸಿಕೊಂಡೆವು. ಮೊಲದ ಒಡೆಯ ನಮ್ಮ ಕ್ಯಾಮರಾ ಹಿಡಿದು ಫೊಟೋಗ್ರಾಫರ್ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಮಾಡಿ ಉಪಕರಿಸಿದ. ಮೂರೂವರೆ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆಲ್ಲಾ ಕತ್ತಲಾಗತೊಡಗಿತು.

ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ ಚಳಿ, ಗಾಳಿ ಜಾಸ್ತಿಯಾಯಿತು. ಮಂಜಿನಲ್ಲಿ ಆಡಲು ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೇಲೇರಬೇಕಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ ಇಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ ಮಂಜಿಲ್ಲ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಂಜು ಸೊಲಾಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪವನ್ ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದ್ದ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಕತ್ತಲಾದರೆ ಸೊಲಾಂಗ್ ಕಣಿವೆಗೆ ಹೋದಂತೇ ಸರಿ ಎಂದುಕೊಂಡು ಮರಳಿ ಕಾರಿನತ್ತ ನಡೆದೆವು. ಪವನ್ ನಮ್ಮನ್ನು ಸೊಲಾಂಗ್ ನತ್ತ ಕರೆದೊಯ್ದ.

ಸೊಲಾಂಗ್ ತಲುಪುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ದಿನದಾಟ ಮುಗಿಸಿ ಹೊರಡುವ ಮೂಡಿನಲ್ಲಿದ್ದ. ಇಲ್ಲಿ ಹಿಮದ ಬಳಿ ಸಾಗಲು ಒಂದೂವರೆ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಗುಡ್ಡ ಹತ್ತಬೇಕು. ನಡೆಯಲು ಕಷ್ಟವಾದರೆ ಜೀಪು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಕಾರು ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಜೀಪು ಡ್ರೈವರ್ ಗಳ ಗುಂಪೇ ಕಾರಿನ ಕಿಟಕಿಗೆ ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟಿತು. ಪವನ್ ಇಲ್ಲಿಯೂ ನಮ್ಮ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬಂದ. ಒಂದೂವರೆ ಸಾವಿರಕ್ಕೆ ಚೌಕಾಸಿ ಮಾಡಿ ಬೊಲೆರೋ-ಪಿಕ್ಕಪ್ ಒಂದನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ.

ಮಂಜಿನಾಟಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಹಾದಿಯನ್ನು ಬಿ.ಆರ್.ಓ. (ಬಾರ್ಡರ್ ರೋಡ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್) ತನ್ನ ಸುಪರ್ದಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಹೊಸದಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿರುವ ಮನಾಲಿ-ಲೇಹ್ ನಡುವಿನ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗದ ಅನುಪಯುಕ್ತ ಕಲ್ಲು, ಮಣ್ಣನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಸುರಿಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಜೀಪು, ಬೊಲೆರೋ, ಜಿಪ್ಸಿಗಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿ ಕಾವಲಿಗೊಬ್ಬ ಪೋಲೀಸಪ್ಪ ನಿಂತಿದ್ದ. ಒಂದಷ್ಟು ಜೀಪುಗಳ ಡ್ರೈವರುಗಳಿಗೆ ಫೈನು ಜಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ. ನಮ್ಮ ಪಿಕ್ಕಪ್ಪಿನ ಡ್ರೈವರ್ ಪೋಲೀಸನ ಕಣ್ಣು ತಪ್ಪಿಸಿ, ನಮ್ಮನ್ನು ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟ.

ಹಿಮಾಲಯದ ಕಚ್ಚಾ ರಸ್ತೆಗಳ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಮಾದರಿ ಅದಾಗಿತ್ತು. ರಸ್ತೆ ಎಂದರೆ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲ, ಕಲ್ಲಿನ ರಾಶಿಯನ್ನೇ ತುಸು ಮಟ್ಟ ಮಾಡಿದ ಹಾದಿ. ಫೋರ್ ವೀಲ್ ಡ್ರೈವ್ ಇರುವ ಜೀಪು, ಜಿಪ್ಸಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಹತ್ತಬಹುದು. ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕಲ್ಲಿಗೆ ಹಾರುತ್ತಾ, ಕೊರಕಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇಳಿದು ಹತ್ತುತ್ತಾ, ಧೂಳೆಬ್ಬಿಸಿ ಗುಡ್ಡದ ಮಧ್ಯಕ್ಕೆ ತಲುಪಿಸಿದ ಬೊಲೆರೋ ಚಾಲಕ.

ಅಲ್ಲೊಂದು ಪುಟ್ಟ ಶಿವ ದೇಗುಲ, ಸುತ್ತ ಹರಡಿದ ಮಂಜು, ಬೆಳ್ಳಿ ಹೊದಿಸಿಕೊಂಡ ಶಿಖರದ ಮನೋಹರ ದೃಶ್ಯ ನಮಗಾಗಿ ಕಾದಿತ್ತು. ಸಂಜೆಯಾದ ಕಾರಣ ಜನರಾಗಲೇ ವಾಪಾಸಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂದಣಿಯಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ನಮಗೆ ಮಂಜಿನಲ್ಲಿ ಆಟವಾಡಲು ಒಳ್ಳೆ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿತು. ರೋಹ್ತಾಂಗ್ ಪಾಸ್ ಮುಚ್ಚಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್, ಸ್ನೋ ಸ್ಕೇಟಿಂಗ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ತಪ್ಪಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದಷ್ಟು ಮಂದಿ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದಿಬ್ಬರು ಮಂಜಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಾನವ ಗಾತ್ರದ ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ಅದರ ಪಕ್ಕ ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ನಿಂತು ಫೋಟೋ ತೆಗೆಸಿಕೊಳ್ಳಿ ಎಂದು ಆಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಮ್ಮೆ ಫೋಟೋ ತೆಗೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇನ್ನೂರೈವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ಅಷ್ಟೇ ! ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವನ್ನೇ ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬದುಕುವ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಪಾದಿಸುವ ಹಲವು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಅಚ್ಚರಿಯಾಯಿತು.
ಕತ್ತಲಾವರಿಸುವ ವರೆಗೆ ಮಂಜಿನಲ್ಲಾಡಿ, ಫೋಟೋ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡು ಮತ್ತೆ ಜೀಪೇರಿದೆವು. ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿಳಿಯುತ್ತಾ ಮುಖ್ಯರಸ್ತೆಗೆ ಬಂದಾಗ ಇವರಿಗೆ ಇಷ್ಟು ಬಾಡಿಗೆ ಕೊಟ್ಟರೆ ತಪ್ಪೇನಿಲ್ಲ ಎನ್ನಿಸಿತು. ವಾಹನಗಳ ಬಾಳ್ವಿಕೆಯೇ ಕುಂದುವಂತಹ ಜಾಗವದು.

ಕತ್ತಲಾಗುತ್ತಾ ಬಂತು. ಹಿಮಾಚ್ಛಾದಿತ ಶಿಖರಗಳ ಸೊಬಗನ್ನು ಆದಷ್ಟು ಕಣ್ತುಂಬಿಸಿಕೊಂಡು ಮರಳಿ ಹೊರಟೆವು. ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಮರಳಿಸಿ, ಹೋಟೆಲಿಗೆ ಬಂದು ತಲುಪಿದಾಗ ಆಘಾತಕಾರಿ ಸುದ್ದಿಯೊಂದು ಕಾದಿತ್ತು. ಭೂಕುಸಿತದಿಂದಾಗಿ ಮನಾಲಿಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಹೆದ್ದಾರಿ ಮುಚ್ಚಿತ್ತು. ಮುಂಗಡವಾಗಿ ಕಾದಿರಿಸಿದ್ದ ಬಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ಬಸ್ ಪ್ರಯಾಣ ರದ್ದಾದ ಮಾಹಿತಿ ಬಂತು. ಭೂಕುಸಿತವನ್ನು ಮೊಬೈಲಿನಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದದ್ದು ಟಿವಿ ವಾಹಿನಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನೋಡಿ ಎದೆ ಧಸಕ್ಕೆಂದಿತು. ಒಂದಿಡೀ ಗುಡ್ಡ ಕುಸಿದು ಭಾರೀ ಗಾತ್ರದ ಬಂಡೆಗಳ ಮಳೆಯೇ ಸುರಿದಿತ್ತು. ಬೆಳಗ್ಗೆ ನಾವು ಬಂದ ರಸ್ತೆ, ನಾಲ್ಕೈದು ಗಂಟೆಗಳ ನಂತರ ಭೂಕುಸಿತದಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿಹೋಗಿತ್ತು. ದೇವರ ದಯೆಯಿಂದ ನಾವು ಆ ಭಾಗ ದಾಟುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕುಸಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಮನಾಲಿಯಿಂದ ಮರುದಿನ ಶಿಮ್ಲಾಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದು ತಲೆಕೆಳಗಾದ ಹಾಗಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟಕ್ಕೆ ಅದೇ ಹೋಟೇಲಿನಲ್ಲಿ ಮರುದಿನ ಶಿಮ್ಲಾಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ದಂಪತಿಗಳಿದ್ದರು. ಅವರ ಬಸ್ ಕೂಡಾ ರದ್ದಾದ ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಜೊತೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಹೋಟೇಲಿನವರಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಿಸಿದಾಗ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸ ನಡೆದಿದೆಯೆಂದೂ, ಲಘು ವಾಹನಗಳ ಸಂಚಾರ ಸಾಧ್ಯವೆಂದೂ ಹೇಳಿ ಧೈರ್ಯ ತುಂಬಿದರು. ಮತ್ತೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಡ್ರೈವರ್ ರಿಷಿಯ ಮೊರೆ ಹೋದೆವು. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಒಂಭತ್ತಕ್ಕೆ ತಾನು ಹಾಜರಿರುವೆ ಎಂದು ರಿಷಿ ಅಭಯವಿತ್ತ ಮೇಲೆ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಊಟ ಮಾಡಿ ಮಲಗಿದೆವು. ತಾಪಮಾನ ಶೂನ್ಯದತ್ತ ಜಾರುತ್ತಾ ಹೋದ ಹಾಗೆ ನಾವೂ ರೂಮ್ ಹೀಟರಿನತ್ತ ಹೊರಳಿ ರಜಾಯಿಯೊಳಗೆ ಮುರುಟಿಕೊಂಡೆವು.